Zoekbeeld:

Schijfkwal. Mariene soort. Tot ca 50 cm in doorsnede Vaak geelachtig, maar lang niet altijd: kleurloos tot bruinrood komt ook voor. Plat, schotelvormig scherm (hoed), door insnijdingen in meestal 16 (tot 20) geplooide lobben verdeeld. Moeilijk te onderscheiden van de Blauwe haarkwal. Verschillen o.a. in septen van de kringspier en radiale rijen gaatjes in de spieren. Zeer veel dunne, haarachtige tentakels (meer en langer dan Blauwe haarkwal) Steekt zeer pijnlijk. Relatief zeldzame soort op onze kust.

Kenmerken:

Afmetingen: Tot ca. 50 cm in doorsnede (er zijn uit het buitenland aanzienlijk grotere exemplaren gemeld).
Kleur: Vaak geelachtig, maar lang niet altijd: kleurloos tot bruinrood komt ook voor.
Vorm: Vrij platte, gelei-achtige kwal met een schotelvormig scherm (hoed). De bij de Blauwe haarkwal aanwezige wratjes of bultjes boven op het scherm ontbreken. Het scherm is door insnijdingen in meestal 16 (tot 20) geplooide lobben verdeeld. Aan de binnenzijde van de hoed zitten kringspieren, die de pulserende beweging bij het zwemmen maken. De structuur van de kringspieren bij de Gele haarkwal verschilt van die van de Blauwe. Bij de Gele is de kringspier onderbroken door radiaire septen en (bij grote exemplaren) komen radiale rijen gaatjes in de spieren voor. Onder het scherm zit een zeer groot aantal lange, dunne, haarachtige tentakels, aanzienlijk meer dan bij de Blauwe haarkwal. Deze tentakels bevatten netelcellen.
Overig: De draadvormige tentakels van de Gele haarkwallen kunnen de mens uiterst pijnlijk steken.

Te verwarren met:

• Blauwe haarkwal Cyanea lamarkii. Heeft wratjes/butjes op de hoed en dieren met een hoed >8cm hebben geen radiale rijen gaatjes in de hoed.
• Kompaskwal Chrysaora hysoscella. Kompaskwal heeft 24 tentakels en donkerrode pigmentering op hoedrand en/of radiale strepen op de hoed.
  

Areaal en verspreiding:

Koudwatersoort met een zeer wijde verspreiding op het Noordelijk halfrond. Globaal gezien van de Poolzee, via de Westelijke Oostzee en de Noordzee tot de Franse kust. Ook aan beide Noord-Amerikaanse kusten tot Mexico en Californië. De Noordzee lijkt ongeveer in de zuidgrens van het verspreidingsgebied te liggen. De soort is in Nederland schaars tot zeldzaam (diverse meldingen hebben betrekking op gele vormen van de Blauwe haarkwal). Langs de Belgische en Noord-Franse kust nog zeldzamer. Over het poliepstadium is niets bekend.

Op het strand: vooral in de herfst te verwachten.

Habitat en ecologie:

Vrij levend in de waterkolom. De kwalpoliepjes groeien op hard substraat. Gescheiden geslachten. De poliepen eten dierlijk plankton. Volwassen dieren (kwalstadium) vangen grotere prooien als vissen en andere kwallen. Zie verder bij de Blauwe haarkwal.

Literatuur:

• Ates, R.M.L. , 2004. Kwallen: blind, dom en dodelijk? Het Zeepaard 64 (3): 92-96. 
• Dekker, R. & W. Dekker, 1981. Kwallentabel (Scyphomedusen). Het Zeepaard 41 (4): 107-110.
• Gmelig Meyling, A.W. & R.H. de Bruyne, 1993. Kwallen in heden en verleden. Het Zeepaard 53 (5): 115-124.
• Hayward, P.J. & J.S. Ryland (Ed.), 1990. The marine fauna of the British Isles and North-West Europe: 1. Introduction and protozoans to arthropods. Oxford, UK. 627 pp. 
• Holst, S. & Laakmann, C. Morphological and molecular discrimination of two closely related jellyfish species, Cyanea capillata and C. lamarckii (Cnidaria, Scyphozoa), from the northeast Atlantic. Journal of Plankton Research. doi: 10.1093/plankt/fbt093.
• Kramp, P.L., 1961. Synopsis of the medusae of the world. Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom 40: 1–469.

Auteurs:

Onbekend (2013)
[IvL feb. 2014]

Aphia ID:

135301

Gebied:

Nederland

Biotoop:

Zoutwater

Project:

MOO

Gerelateerde soorten:

Blauwe haarkwal
Kompaskwal