De Klaverbank is gevormd door een gletsjer in de laatste ijstijd. Het gebied is ca dertig tot vijftig meter diep en de bodem bestaat uit zand, grind en stenen. Op die harde ondergrond leven bijzondere diersoorten, zoals de Dodemansduim, onze enige koraalsoort en diverse zeeanemonen, schelpdieren en andere organismen van hard substraat. Bijzondere vissen, kreeftachtigen en andere kwetsbare dieren vinden hier beschutting en een plaats om zich voort te planten. Het gebied wordt doorsneden door een diepere geul, de zogenaamde Botney Cut. Deze is rijk aan vis, wat veel zeevogels trekt zoals zeekoeten en grote jagers, maar ook zeezoogdieren als de dwergvinvis en de witsnuitdolfijn. Van dit unieke deel van het Nederlands continentaal plat, is de biodiversiteit nog lang niet volledig in kaart gebracht. Zo werden er tijdens monitoringsexpedities in het kader van een samenwerkingsverband tussen Stichting Noordzee, Stichting ‘Duik de Noordzee Schoon’ en Stichting ANEMOON in 2011, 2012 en 2013 meerdere soorten zeedieren aangetroffen die nog niet op de Nederlandse faunalijst voorkwamen.


De Driekleurige knuppelslak is op de Nederlandse kust uitsluitend op de klaverbank (2011) (foto: Peter van Bragt)

Afgelopen jaar nog bracht Stichting ANEMOON een grote ecologische atlas uit van de schelpdieren uit de Noordzee, waaruit ook weer bleek hoe bijzonder de Klaverbank is. Soorten als de Gevlamde tapijtschelp, Tijgerpels, Groene dekschelp, Verdikte fuikhoren en Stevige platschelp zijn vooral in dit gebied te vinden. De Driekleurige knuppelslak is tot nu toe alleen in Nederland op de Klaverbank en Doggersbank waargenomen. De Klaverbank is vermoedelijk de enige plaats waar de Zuignapvis Diplecogaster bimaculata zich voortplant op het Nederlands continentaal plat (NCP) en is aangewezen als Typische soort voor Habitattype H1170 (riffen). Zo’n soort mag conform de wetgeving binnen dit habitattype niet afnemen. Ook de dwerg zeedonderpad Taurulus lilljeborgi is tot op heden vooral op de Klaverbank aangetroffen.



De Slanke noordhoren, een van de vele bijzondere Nederlandse weekdieren die recent levend op de Klaverbank zijn aangetroffen (2011) (foto: Peter H van Bragt)

Stichting ANEMOON heeft als primair doel de omvang van populaties van mariene soorten te monitoren om zo objectieve onderzoeksresultaten aan te dragen die kunnen worden ingezet voor een duurzaam behoud van de mariene flora en fauna. De onderzoeksresultaten gebaseerd op gegevens van de Stichting en andere Instituten laten zien dat beschermingszones noodzakelijk zijn. Van de Nederlandse overheid mag gezien de Europese wetgeving worden verwacht dat Natura 2000-gebieden op zee net zo verantwoordelijk worden beheerd als die op het land. Het is niet voor niets dat op 22 december 2008 de Klaverbank door Nederland bij de Europese Commissie aangemeld is en door de Commissie vervolgens op 22 december 2009 op de lijst van gebieden van communautair belang voor de Atlantische biogeografische regio is geplaatst.



Cirkelronde krab, een zeldzame Nederlandse krabbensoort, die ook op de Klaverbank is aangetroffen (2011) (foto: Peter H van Bragt)

Diverse vrijwilligers van Stichting ANEMOON vinden inmiddels dat de situatie rond de Klaverbank zich laat lezen als een boek van Kafka. Rijkswaterstaat gebruikt wel voor dijkversterkingen in de Zeeuwse Delta niet natuurlijke en mogelijk schadelijke stoffen bevattende staalslakken (een afvalproduct van de hoogovens), en veroordeelt tegelijkertijd het laten afzinken van natuurlijke stenen, in een gebied waar deze stenen thuishoren, met als doel de mariene biodiversiteit te beschermen.


De Klaverbank is een van de slechts twee locaties op de Nederlandse kust waar de Gestreepte pegelhoorn levend is waargenomen (2011) (foto: Peter van Bragt)

De Raad van State heeft, tot onze grote vreugde, in het hoger beroep van Greenpeace, deze “Ridders en Redders van de Zee” in het gelijk gesteld. De rechtbank acht het onbestreden dat, door het neerleggen van de stenen, Greenpeace op zeer beperkte schaal beoogt te doen wat de Nederlandse Staat op grote schaal volgens haar had moeten doen, te weten het bijdragen aan het herstel van biodiversiteit ter plaatse van de Klaverbank. Daarnaast heeft Greenpeace met haar actie het tekortschieten van de Staat aan het publiek bekend willen maken en zijn hierbij geen onwettige daden verricht. Nu is het te hopen dat vanaf nu en in navolging op deze uitspraak de Nederlandse overheid haar wettelijke taken ten aanzien van het beschermen van onze mariene biodiversiteit meer substantieel, daadwerkelijk en structureel gaat realiseren.

Het is niet alleen de mariene natuur op de Klaverbank die Greenpeace dankbaar is voor deze actie en haar feliciteert met deze gerechtelijke overwinning………….!

Tekst: (namens Stichting ANEMOON) en Foto’s: Peter H van Bragt

Addendum
In dit bericht is terecht gekomen dat de natuurorganisatie Greenpeace aan Rijkswaterstaat ten eerste gevraagd zou hebben om beschermende maatregelen te nemen voor de Klaverbank en ten tweede het afzinken van van natuurlijke stenen veroordeelt, terwijl staatssecretaris Han Bleker staatssecretaris van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie degene is geweest die deze uitspraken heeft gedaan.

De foto met naaktslak erop die in dit bericht beschreven is als driekleurige knuppelslak Eubranchus tricolor blijkt te zijn de gezwollen knuppeslak Eubranchus farrani. Zie voor uitleg van de determinatie het artikel van Gittenberger et al uit 2011.