Bericht uitgegeven door Stichting ANEMOON op vrijdag 19 augustus 2011

De voor Nederland zeer zeldzame Gestreepte knotsslak is afgelopen weekend voor het eerst in het Grevelingenmeer aangetroffen. Sportduikers hadden dit kleine pareltje van onze mariene biodiversiteit nog niet eerder in Nederlandse kustwateren waargenomen. In 1966 is het laatste in Nederland aangetroffen exemplaar aangespoeld op de Texelse stranden. En nog nooit zijn er in Nederland onderwater foto’s van dit kleine zeenaaktslakje gemaakt. Daar is sinds vorig weekend verandering in gekomen. Tenminste vier exemplaren van de Gestreepte knotslak hebben zich recent in het Grevelingenmeer gevestigd.

De Gestreepte knotsslak is een voor de Nederlandse kustwateren zeer zeldzame zeenaaktslak. In de Zeeuwse kustwateren is deze soort nog niet eerder aangetroffen. Nog voor de hordes moderne sportduikers met hun digitale onderwatercamera’s zich zijn gaan bezighouden met het vastleggen van onze mariene biodiversiteit is in 1949 het eerste Nederlandse exemplaar van de Gestreepte knotsslak verzameld in de buurt van Terschelling. In 1959 zijn acht exemplaren bij Den Helder verzameld. En in 1963 en 1966 zijn respectievelijk bij Noordwijk en Texel in totaal twee exemplaren aangespoeld op het strand aangetroffen. Sindsdien zijn er geen meldingen meer binnengekomen van deze prachtige maar helaas ook zeer kleine en voor ons zeer zeldzame zeenaaktslak.


Gestreepte knotsslak in Grevelingenmeer, 2011 (foto: Peter H. van Bragt)

Sinds vorig weekend weten we echter met zekerheid dat de Gestreepte knotsslak nu in de Zeeuwse kustwateren voorkomt. In het Grevelingenmeer zijn door sportduikers en waarnemers van de Stichting Anemoon tenminste vier exemplaren aangetroffen en gefotografeerd. Deze zeenaaktslakjes waren ieder niet groter dan circa vijf millimeter. In de buurt van de zeenaaktslakken zijn ook eitjes aangetroffen die mogelijk door de aangetroffen knotsslakken zijn afgezet. Deze soort wordt meestal niet groter dan circa tien millimeter en is onder andere te herkennen aan karakteristieke oranjerode strepen op de kop en witte pigmentvlekken op het gehele lichaam.


Karakteristieke strepen op kop van Gestreepte knotsslak (foto: Peter H. van Bragt)

De Gestreepte knotsslak, die in de wetenschappelijke wereld bekend staat onder de naam Cuthona foliata (Forbes & Goodstir, 1839), is vooral bekend van de Britse eilanden, de Faeröer eilanden en Noorwegen. Het is dus een soort die zich typisch thuis voelt in de koudere Noordwest-Europese kustwateren. Met het geleidelijk opwarmen van het zeewater is het daarom zeer opmerkelijk dat een Noordelijke soort zich nu op onze kust heeft gevestigd. Mogelijk hebben de recente drie koudere winters hier een bijdrage aan geleverd. Het is in ieder geval een zeer interessante aanwinst in de steeds verder groeiende lijst waarnemingen van kleurrijke zeenaaktslakken die binnenkort in de Ecologische Atlas van de Nederlandse Mariene Mollusken gepubliceerd gaat worden.


Meerdere exemplaren Gestreepte knotsslak zijn in Grevelingenmeer aangetroffen (foto: Peter H. van Bragt)

Natuurlijk kunnen we niet uitsluiten dat er al eerder veel meer Gestreepte knotsslakken in de Nederlandse, inclusief de Zeeuwse, kustwateren hebben gezeten. In de haast onmetelijke badkuip van de Noordzee, Waddenzee en Zeeuwse Delta valt het niet mee om een schaars voorkomend pareltje van slechts vijf millimeter lengte te vinden. Een speld in een hooiberg vinden lijkt in dit opzicht een heel stuk eenvoudiger. En in dit geval zijn het alleen de sportduikers die het genoegen kunnen proeven om naar deze kleurrijke diertjes in hun natuurlijke omgeving te mogen kijken. Hopelijk geniet u ook van deze foto’s. Zo kunnen door het internet deze verborgen schatten ook voor de niet-duikers onder ons geopenbaard worden.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, Stichting Anemoon