Op 1 juli 2015 verscheen een nieuwe Zoekbeeld. Een special over appelslakken (Pomacea). Appelslakken zijn slakken die in tropische aquaria worden gehouden. Maar er bestaat kans dat ze in de Nederlandse natuur terecht komen en daar kunnen overleven. In Spanje is een bepaalde soort appelslak waargenomen in rijstvelden en vormt daar een economische bedreiging. De Europese Unie wil daarom weten in welke landen van de EU de soort nog meer voorkomt. Aan Stichting ANEMOON is gevraagd of wij aan onze vrijwilligers willen vragen ook naar appelslakken in de Nederlandse natuur uit te kijken. Daarom zijn in voorgaande Zoekbeeld-nummers al geregeld oproepen gedaan. Deze Zoekbeeld-special vertelt u echter meer over appelslakken en is bedoelt voor zowel vrijwilligers als beheerders van natuurgebieden en waterwegen.

Appelslakken nog niet gevonden

Appelslakken zijn nog niet aangetroffen in de Nederlandse natuur. Ook al hebben tientallen vrijwilligers al erg hun best gedaan de soort te vinden. Maar zoeken naar appelslakken in onze natuur en in watertjes en moerassen in woonwijken blijft noodzakelijk. Mocht u appelslakken aantreffen of hun eieren, geef dit dan zo spoedig mogelijk door via anemoon@cistron.nl. Ook als u gezocht heeft naar de soort en u heeft ze niet gevonden, vernemen we het graag, want dan kunnen we beter in kaart brengen waar al (voldoende) naar appelslakken is gezocht. Ook foto’s van zoekacties zijn welkom.  

Uiterlijk

Er zijn verschillende soorten appelslakken. Deze zoetwaterslakken, zijn soms moeilijk uit elkaar te houden. De meest beruchte soort is vermoedelijk Pomacea canaliculata. Sommige soorten kunnen een diameter van 15 cm bereiken en behoren daarmee tot de grootste zoetwaterslakken. Ze zijn bruin, soms goudgeel, soms gestreept. De schelp van de meeste soorten is rechtsgewonden. Het schelpoppervlak is meestal glad. Een opvallende sculptuur ontbreekt. Appelslakken hebben een hoornachtig plaatje (operculum) met concentrische groeilijnen waarmee ze de “mondopening” van de schelp kunnen afsluiten. 

Eieren

Nog opvallender dan de appelslakken zelf, zijn hun eieren. Deze zijn vaak al op tientallen meters afstand herkenbaar. De eieren zijn roze, wit, gelig, oranje of paarsachtig van kleur. Ze worden in karakteristieke klompen of kluiten boven de waterspiegel afgezet op uit het water stekende boomstammen, kades, beschoeiingen, op bladeren van waterlelies en andere waterplanten die uit het water steken. Onder water sterven de eieren af. Te verwarren met Appelslakken lijken op twee inheemse moerasslakken: De Spitse moerasslak Viviparus contectus en de Stompe moerasslak Viviparus viviparus. De huisjes van appelslakken kunnen zowel gestreept als egaal helder goudgeel of bruin zijn, maar ze hebben gewoonlijk niet twee tot drie brede donker bruin banden die onze beide inheemse moerasslakken meestal wel hebben. Het huisje van appelslakken is veel plomper en de laatste winding is veel groter dan alle voorgaande. Voor onze inheemse moerasslakken geldt dat ze hoger en torenvormiger zijn, met geleidelijker toenemende windingen.

Verspreiding

Appelslakken leven oorspronkelijk in Zuid Amerika. Door toedoen van de mens hebben ze zich verspreid over de wereld. In Azië, maar ook in Spanje, vormt deze moerasslak een plaag en een bedreiging voor onder meer de rijstteelt. In Nederland is de soort nog niet levend in de vrije natuur waargenomen.

Gevaar

De kans op introductie van appelslakken in de Nederlandse natuur is aanzienlijk. Appelslakken worden namelijk veelvuldig verkocht voor aquaria en vijvers. Gedacht wordt vaak dat appelslakken alleen in warm water kunnen overleven, maar na de introductie van deze soort in Japan is gebleken dat de soort vorstperioden goed kan overleven. Als de soort in onze wateren “aan slaat” zal dat een grote impact kunnen hebben op het leven in onze moerasgebieden.

Zoeken, hoe en waar?!

Het is gemakkelijk om in de zomer boven de waterlijn naar de eieren te zoeken. Een verrekijker kan daarbij van dienst zijn. Door de kleur en de omvang kan men deze haast niet over het hoofd zien. Een dergelijk type eieren is vrijwel zeker niet van een inheemse soort. Appelslakken kunnen worden aangetroffen in allerlei wateren, maar ze hebben een voorkeur voor wateren met een lage waterstand die gemakkelijk kunnen opwarmen. De kans op het aantreffen van appelslakken is waarschijnlijk het grootst in moerasachtige omgevingen bij woonwijken of tuincentra. De meeste dieren in de aquariumhandel bereiken een grootte van 4 tot maximaal 8 centimeter, dus u hoeft uw zoekbeeld niet in te stellen op slakkenhuizen van 15 centimeter.

Dankwoord

Tientallen vrijwilligers hebben al gezocht naar appelslakken. We danken hen hartelijk voor de inspanningen!
Maar we hopen dat zij en en ook u uit blijft kijken naar appelslakken en hun eieren. Wederom alvast hartelijk dank voor uw waarnemingen!