|
|
Hoekige schijfhoren
Menetus dilatatus
(Gould, 1841)
Zoekbeeld
Zoetwater-huisjesslak. Exoot/ingevoerde soort. Tot 3 mm. Geelbruin tot geelgroen, vaak met
donkere aanslag. Zeer klein schijfhorentje met 2-3 windingen. De laatste vaak
wat gekield. Mondopening hoekig, niet afgerond. Navel groot, diep. Sculptuur
van fijne groeilijntjes en dwarslijntjes die een traliewerk vomen. Geen
operculum. In rustigere delen van rivieren en kleine meren, nog zeer locaal,
maar vermoedelijk uitbreidend.
Te verwarren met
Andere kleine schijfhoren-soorten.
Kenmerken
Afmetingen:
H. 0,9 x B. 3 mm.
Schelpkleur: Geelbruin tot geelgroen, vaak met donkere aanslag bedekt.
Schelpvorm: Zeer klein schijfhorentje met 2-3 snel toenemende windingen. De laatste winding is vaak wat gekield. Mondopening verhoudingsgewijs groot, hoekig, niet afgerond. De navel is diep en groot. Sculptuur van uiterst fijne groeilijntjes en dwarslijntjes die een traliewerk vomen. Geen operculum
Habitat en ecologie
Leeft in de rustigere delen van rivieren en kleine meren. De dieren
llijken een voorkeur te hebben voor wateren met afgezonken hout, takken,
bladeren en onderwatervegetatie. Ook op modderbodems.
Areaal en verspreiding
Inmiddels bekend uit meerdere provincies (zie bij opmerkingen, extra info bij exoten)
Nadere informatie
[Extra bij exoten: gegevens over invasiviteit en impact; situatie
2014 (© ANEMOON) ]
Status in Nederland
Een reeds
gevestigde, nog relatief schaars en alleen locaal voorkomende, invasieve soort.
Bekend uit de provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Limburg.
Oorsprong
en introductie
Gebied van oorsprong: Noord Amerika, elders ingevoerd.
Leefwijze: Meren, diverse zoete wateren. Leeft voornamelijk op
waterplanten.
Introductie en -wijze: Vermoedelijk onbewust en ongewild door de mens
ingevoerd. Wijze van verspreiding onbekend. Eerste Nederlandse melding uit het
wild 1986, eerste publicatie 1996.
Impact
Belangrijkste factoren: Mogelijk (voedsel- en ruimte-)concurrentie
Ecologische impact: Planteneter, als zodanig mogelijk enige invloed
uitoefenend op de ecologie cq het locale voedselweb, al dan niet via concurrentie t.o.v. inheemse slakken en andere organismen. Mede vanwege de geringe afmetingen zal
dit vermoedelijk niet substantieel zijn, er zijn geen gegevens over eventuele
ecologische invloed is in ons land.
Eventuele economische impact: Er zijn geen aanwijzingen
voor enige economisch impact in Nederland.
Mate van invasiviteit
In nederland
voornamelijk gevonden in rustige delen van licht stromende wateren, in
grachten, kanelen, rivieren en meren. Hoewel ooit aangenomen werd dat de soort
geassocieerd was met warm water (uitvloei van fabrieken en
electriciteitscentrales) lijkt dit niet per se het geval, aangezien de soort
ook bevriezing kan doorstaan. De invasiviteit is af te leiden uit de snelle
verspreiding door omliggende landen in Europa in natuurlijke biotopen. De soort
is tolerant voor anaerobe omstandigheden op en in de bodem en enige mate van
vervuiling.
Verspreiding en -snelheid
Er zijn meerdere
waarnemingen van lokale populaties, o.a. bij Honswijk (1986); de Maas bij de
'stuw van Borgharen' (1996), in en om Amsterdam Lijnbaansgracht en Amstel
(1997), Merwedekanaal in Utrecht (2004) en op meerdere lokaties in en rondom
Delft (2005). De soort lijkt zich in Nederland tot op heden nog niet expansief
te hebben uitgebreid. Het is niet uitgesloten dat de soort regelmatig
over het hoofd wordt gezien vanwege de geringe afmetingen.
Literatuur
Bruyne, R. de & T.
Neckheim, 2001. Van Nonnetje tot Tonnetje. De recente en fossiele weekdieren
(slakken en schelpen) van Amsterdam. 207 p. Schuyt & Co., Haarlem.
Gittenberger, E., A.W. Janssen , W.J. Kuijper,
J.G.J. Kuiper, T. Meijer, G. van der Velde & G.A. Peeters, 1998. De
Nederlandse zoetwatermollusken. Recente en fossiele weekdieren uit zoet en brak
water. - Nederlandse Fauna 2. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV
Uitgeverij & EIS-Nederland, Leiden. 288 pp.
Neckheim, C.
M., 1997. De mollusken-inventarisatie van Amsterdam en omgeving (2) Menetus
dilatatus (Gould, 1841) en andere verassingen in de Amstel en Lijnbaansgracht
te Amsterdam. Corresp.-blad Ned. Malac. Ver. 297: 82 -85.
Soes, D.M.,
& B. Achterkamp, 2005. Menetus dilatatus in het Delfland. Spirula 346:
134-135.
Wallbrink, H.
& J. N. de Vries, 1996. Menetus dilatatus (Gould, 1841) in de Maas bij
Borgharen. Corresp.-blad Ned. Malac. Ver. 292: 113 - 114.
Code
x
Auteurs
[IvL, okt 2014]
Commentaar
Grafieken