Zowel de kalkachtige rugschilden van zeekatten, als de kalkloze gladius van pijlinktvissen, zijn qua uiterlijk onmiskenbaar. Tussen de onderlinge soorten bestaan meestal duidelijke verschillen, beschreven op de afzonderlijke pagina's van de rugschilden.
Zie voor de beschrijving van de dieren zelf de desbetreffende pagina's van de afzonderlijke inktvissoorten.

De inwendig aan de rugzijde gelegen schelpen van de diverse soorten zeekatten Sepia spec. bestaan uit brosse kalk en zijn aan de ene zijde zachter dan aan de andere zijde. Tussen de kalklaagjes zit gas, waardoor ze blijven drijven en vaak op het strand aanspoelen. De inwendige schelpen (gladius) van de pijlinktvissen Loligo, Todarodes, Alloteuthis en dwerginktvissen Sepiola hebben geen kalk, maar bestaan uit plasticachtig chitine. Op het strand spoelt hierva  het meest aan de veervormige, vaak wat gelige gladius van de Gewone pijlinktvis Loligo vulgaris. De achtarmen Octopus en Eledone hebben geen inwendige schelp of gladius. De posthoreninktvis Spirula heeft een als een slakkenhuis gedraaide inwendige schelp. Zie verder bij opmerkingen en de betreffende afzonderlijke soort- en rugschildpagina's

Rugschilden (schelpen) van Inktvissen vinden we meestal in de vloedlijn. De chitine-achtige en kalkloze gladius van pijlinktvissen meestal meer naar de laagwaterlijn. Zie verder voor de beschrijving van de habitat en de ecologie van de inktvissen de pagina's van de afzonderlijke inktvissoorten.

De inktvissen die in en om het Nederlandse deel van de Noordzee leven, of waarvan resten zijn aangespoeld, kunnen worden ingedeeld in 4 groepen:

1. Soorten die in de Nederlandse kustwateren paaien:

• Zeekat - Sepia officinalis
• Dwerginktvis - Sepiola atlantica
• Gewone pijlinktvis - Loligo vulgaris
• Dwerg-pijlinktvis - Alloteuthis subulata

2. Soorten die in de Nederlandse wateren fourageren

• Noordse pijlinktvis -  Loligo forbesii
• Grote pijlinktvis - Todarodes sagittatus
• Gewone achtarm - Octopus vulgaris
• Kleine achtarm - Eledone cirrhosa

Deze soorten zijn wel levend in het Nederlandse deel van de Noordzee aangetroffen, maar voor zover bekend paaien ze zich niet in de Nederlandse wateren. Ze zijn nog nooit levend door sportduikers in de Oosterschelde gezien en ze planten zich er ook niet voort. Van de Grote pijlinktvis spoelen af en toe dode dieren aan op het Noordzeestrand.

3. Dwaalgasten die zelden in de Nederlandse Noordzee komen:

De Vergeten dwerginktvis Sepietta neglecta en de op een dwerginktvis lijkende Rondeletiola minor zijn enkele keren levend in de Nederlandse wateren gevonden. Twee andere soorten dwerginktvissen leven in diepere delen van de Noordzee: de Gouden dwerginktvis Sepiola pfiefferi en de Rode dwerginktvis Sepiola tridens. Deze soorten worden niet tot de Nederlandse fauna gerekend, maar ze zouden in het Nederlandse deel van de Noordzee als dwaalgast gevonden kunnen worden.

4. Soorten die niet in de Noordzee leven maar waarvan wel schilden zijn aangespoeld op het strand:

Op het Nederlandse strand zijn rugschilden van meerdere soorten inktvissen gevonden, zelfs van exotische soorten uit de Rode Zee of nog verder weg. Deze rugschilden kunnen over grote afstanden meegevoerd zijn op de golven en de wind, maar ze kunnen ook vanaf schepen overbood gezet zijn als maaltijdrestant. Alleen de twee hieronder als eerste genoemde soorten, de Gedoornde zeekat en de Sierlijke Zeekat, leven in de nabije omgeving, namelijk ten zuiden van de Noordzee. Hiervan spoelen regelmatig rugschilden aan op onze stranden. De overige schilden zijn incidenteel, sommige slechts één keer aangespoeld.

• Gedoornde zeekat - Sepia orbignyana
• Sierlijke zeekat - Sepia elegans
• Slanke Zeekat - Sepia bertheloti
• Indische Zeekat - Sepia brevimana
• Gebochelde zeekat - Sepia dollfusi
• Gegroefde zeekat - Sepia pharaonis
• Japanse zeekat - Sepiella japonica
• Afrikaanse zeekat - Sepiella ornata

Er is eigenlijk nog een vijfde categorie: van de wereldwijd in diep water levende Posthoreninktvis Spirula spirula zijn ook een paar keer inwendige schelpen op d Nederlandse kust gevonden. Deze schelp heeft niet de vorm van een rugschild of chitineachtige gladius, maar lijkt op een in een plat vlak gedraaide schelp van een huisjesslak. Bij het -nooit aanspoelende - levende dier zit deze schelp inwendig aan de rugzijde. Na de dood kunnen de schelpen over grote afstanden worden vervoerd omdat ze drijven. De 'kamertjes' in de schelp zijn gecompartimenteerd en gevuld met gas. De schelp lijkt op die van de fossiele Ammonieten en de nog in Tropische wateren levende Nautilus-inktvissen, die eveneens een gedraaide schelp hadden en hebben.

Heij, A. de & J. Goud, 2013. Hoofdstuk 11 Inktvissen - Cephalopoda: 327-340. In:  Bruyne, R.H. de, S.J. van Leeuwen, A.W. Gmelig Meyling & R. Daan (red.), 2013. Schelpdieren van het Nederlandse Noordzeegebied. Ecologische atlas van de mariene weekdieren (Mollusca). Tirion Uitgevers, Utrecht en Stichting Anemoon, Lisse 414 pp.

• Boer, P., 1971. Het voorkomen van inktvissen langs de Nederlandse kust. Het Zeepaard 31 (4): 65-77.
• Heij, A. de, 1997. Inktvissen in de zuidelijke Noordzee. Corresp.-blad Ned. Malac. Ver. 296: 56-61.
• Kristensen, I., 1966. De inktvissen langs de Nederlandse kust. Corresp.-blad Ned. Malac. Ver. 118: 1240-1243.
• Lacourt, A.W. & P.H.M. Huwae, 1981. De inktvissen (Cephalopoda) van de Nederlandse kust. Wet. Med. KNNV 145: 32 p.

Commentaar