|
|
Eikapsels Roggen en Haaien
Elasmobranchii
Nederland (bron: ANEMOON)
Zoekbeeld
Zeevissen. Kraakbeenvissen. Langs de kust
kunnen eierkapsels aanspoelen van verschillende
soorten roggen en ten minste één haai. Deze eikapsels hebben een bruingele,
donkere olijfgroene, bruine of zwarte kleur. Ze zijn
rechthoekig of vierkant, elk van de hoeken loopt uit in een punt, langer
uitgetrokken doorn of opgekrulde stugge draden. Deze pagina geeft een algemeen overzicht. Zie voor zowel de beschrijving van
de dieren als voor de aparte eikapsels verder de afzonderlijke pagina's.
Te verwarren met
Kenmerken
Eikapsels hebben ongeveer dezelfde vorm: een rechthoekige, soms meer vierkante doos, uitlopend in een langere doornachtige punt, een korte punt, of in gedraaide, spiraalsgewijs opgekrulde draden. In het laatste geval is het kapsel geelbruin of lichtgroen en is het van een haai (Hondshaai). Eikapsels van roggen zijn veel donkerder tot zwart en hebben een rechte of gekromde hoorn op de hoeken. (Bij de Vleet en de Flapperrog zijn de hoekpunten zeer kort en is nauwelijks sprake van een uitgetrokken doorn. Deze kapsels zijn aanzienlijk groter dan die van de andere roggensoorten en hebben laterale zomen). De draden en de hoorns zorgen dat de kapsels op de zeebodem vastgehecht blijven en lijken ook met de zuurstofvoorziening van het embryo te maken te hebben. Op het strand aanspoelende eikapsels zijn leeg, een heel enkele keer bevatten ze nog dooier of een al dan niet ontwikkeld embryo van de betreffende vissoort.
Bij de beschrijvingen van de kapsels worden de volgende termen gebruikt:
- Zoom - Sommige eikapsels hebben aan de lange zijden platte zomen (‘laterale zomen’).
- Doos - Het deel tussen de eventuele laterale zomen en de horens in. De doos is niet plat maar gezwollen, meestal is de bovenzijde boller dan de onderzijde. In de doos ontwikkelt zich het embryo.
- Afmetingen - Verse eikapsels hebben grotere afmetingen dan ingedroogde. Eenmaal gedroogd zijn ze kleiner, ook opweken in water helpt dan niet meer.
- Lengte en breedte - De lengte wordt
gemeten zonder de hoorns; de breedte inclusief de eventuele
laterale zomen, maar ook zonder hoorns.
- Hoorns - de uitsteeksels in de hoeken, deze kunnen zeer lang zijn, de bovenste kunnen in lengte afwijken van de onderste of omgekeerd, of ze kunnen uitlopen in gekrulde draden (Hondshaai).
- Sculptuur - Het oppervlak van de dozen kan verschillen, van glad en plasticachtig, tot ruw, grofkorrelig of zelfs een beetje schubachtig gelamelleerd.
Habitat en ecologie
De eierkapsels van de eierleggende soorten (veel kraakbeenvissen zijn
levendbarend) vinden we meestal in de vloedlijn, vaak zelfs nog hoger, als ze na droging door de wind tot in het duin heeft geblazen.
Zie voor de beschrijving van de habitat en de ecologie de pagina's van de afzonderlijke vissoorten.
- Hondshaai - Scyliorhinus canicula,
- Blonde rog - Raja brachyura,
Gevlekte rog - Raja montagui
Grootoogrog - Leucoraja naevus
Stekelrog - Raja clavata
Sterrog - Amblyraja radiata
Vleet - Dipturus batis
Flapperrog - Dipturus intermedia
Areaal en verspreiding
Zie voor de beschrijving van het areaal en de verspreiding de pagina's van de afzonderlijke vissoorten.
Trends
Voor alle Roggen en voor de Hondshaai komen uit het aanspoelen van de eierkapsels de laatste decennia dalende trends naar voren. Dit komt grotendels overeen met vangstgegevens van de visserij.
Literatuur
- stichting ANEMOON. Soortzoeker Eikapsels roggen en haaien. Naturalis Biodiversity Center.
- Heessen, H. J. L., Daan, N., & Ellis, J. R., 2015. Fish atlas of the Celtic Sea, North Sea, and Baltic Sea. Wageningen: Wageningen Academic Publishers.
- Cadeé, M., 2015. Workshop eikapsels. stichting ANEMOON.
- Meyling, A.G., 2014. Herkennen van eikapsels van haaien en roggen. Zoekbeeld 4(1), 17- 20.
- Wiersma, G., & Verhoog, P., 2014. Determinatie voor eikapsels van haaien, vleten en roggen. Dutch Shark Society.
- Meyling, A.G., 2009. Eikapsels van roggen, zeldzamer dan ooit. De Levende Natuur, 110(6), 261-262.
- Bor, P.H.F., 1998. Eikapsels van Haaien en Roggen. Wetenschappelijke mededelingen nr. 223. KNNV. Utrecht. pp. 44.
Code
Auteurs
A.W. Gmelig Meyling (2013)
[IvL feb. 2014]
Categorieën:
Soorten,
Vissen
Commentaar
Grafieken