Zuurstok-zakpijp. Nabij Zierikzee, Zeelandbrug. (Foto M. Ligthart).

Solitaire zakpijp. Mariene soort. 20 x 15 mm. Ovaalrond. De mantel is rozerood. De hals van de beide sifonen is  afwisselend gestreept met roze en witte strepen. Oppervlak leerachtig en gerimpeld, vaak bedekt met slik en andere organismen. Sinds 2017 bekend uit de Oosterschelde.

Er zijn overeenkomsten met de Zeebes Dendrodoa grossularia. Deze blijft echter nog wat kleiner, is gewoonlijk volledig éénkleurig oranjerood tot geeloranje, zonder de duidelijk veel blekere sifohalzen (deze kunnen wel iets bleker zijn). De soort lijkt ook de Zee-abrikoos Polycarpa scuba, een eveneens sinds 2017 uit ons land bekende recent ontdekte soort. Deze heeft veel blekere sifohalzen en bovendien een kenmerkend roodoranje lijntje bovenaan de sifonen. Beide ontbrekend bij de Zuurstok-zakpijp.

Afmetingen: 20 x 15 mm.
Kleur: De buitenkant (de mantel) is rozerood. De hals van de beide sifonen is opvallend gekleurd, met afwisselend roze en witte strepen. Die doen denken aan het patroon op de 'candy-cane' zuurstokken.
Vorm:  De in- en uitstroomopeningen in de sifonen zijn in doorsnee wat vierkant en worden aan het uiteinde iets wijder.
Sculptuur: De buitenzijde (mantel) is leerachtig en wat gerimpeld. Vaak bedekt met slib en diverse andere organismen (vooral mosdierkolonies, sponzen en plakkaten van kolonievormende zakpijpen).

Op hard substraat aan de voet van dijken, vastzittend op stenen en ander stevig materiaal. Vaak liggen de dieren op hun onderkant of zijkant aan het substraat gehecht. Het zijn weliswaar solitaire zakpijpen, maar ze kunnen geaggregeerd in grote aantallen bijeen voorkomen. Het meest gezien op diepten tussen 8 en 15 meter

Momenteel is niet duidelijk wat het oorsprongsgebied van deze soort is. Het kan zowel gaan om een exoot, als om een in Europese wateren inheemse soort die nog niet uit onze streken bekend was. In Nederlandse wateren ongeveer begin 2017 voor het eerst gezien. Onder andere aanwezig in de Oosterschelde bij Zierikzee, nabij de Zeelandbrug. Sinds het najaar van 2017 duidelijk toegenomen.

Met de regelmaat van de klok verschijnen berichten over voor Nederland nieuwe ongewervelde zeedieren. niet alle nieuwelingen geven hun identiteit echter zomaar prijs. Deze fraaie zakpijp met als een soort zuurstok-gekleurde sifonen, wacht momenteel nog op identificatie. De dieren werden door sportduikers ongeveer een jaar geleden ontdekt, samen met de soort Polycarpa scuba (zee-abrikoos) in de buurt van de Zeelandbrug bij Zierikzee. Beide soorten worden steeds vaker gezien door duikers en komen plaatselijk al in flinke aantallen voor. Ze bleken de extreme temperaturen van een zeer koude winter en een uiterst hete zomer van afgelopen jaar te kunnen overleven. Welke soort het hier betreft, of het een exoot is of een in Europa inheemse zakpijp, is momenteel nog onbekendHoe de dieren hier terecht zijn gekomen is eveneens onbekend. Een ongeveer gelijktijdige introductie in de centrale Oosterschelde van twee vergelijkbare nieuwe zakpijpen, een onbekende en een inmiddels bekende, is opmerkelijk. Het is niet onmogelijk dat exemplaren zijn meegelift met de import van schelpdieren. Wellicht kan binnenkort DNA-onderzoek uitsluitsel geven over de identiteit van het nu nog onbekende dier.

Peter H. van Bragt en Marianne Ligthart, 2018. Zoektocht gaande naar op zuurstok lijkende zakpijp. Nature Today, 10 oktober 2018. (Natuurbericht Stichting ANEMOON.)

Peter H. van Bragt en Marianne Ligthart, 2018. Abrikozen in zeewater: een nieuwe Nederlandse zakpijp. 7  oktober 2018   (Natuurbericht Stichting ANEMOON.)

 x

Marianne Ligthart, IvL / RHB (11 okt. 2018)

Commentaar