In de laatste 15 jaar zijn er in de Zeeuwse delta slechts drie waarnemingen van de Rode spinkrab gemeld. Er werd gevreesd dat hij mogelijk al lokaal was verdwenen. In mei en juni van dit jaar zijn er echter weer twee Rode spinkrabben in de westelijke Oosterschelde aangetroffen. Mogelijk heeft het langdurig koude voorjaar een bijdrage geleverd aan het terugkeren van deze bizarre krabben.

De Rode spinkrab is één van onze tientallen krabbensoorten. Op de noordelijke Noordzee in dieper water wordt hij wat vaker aangetroffen. Op de Nederlandse kust is het echter altijd al een schaarse tot zeldzame soort geweest. De laatste decennia is het aantal waarnemingen in de Zeeuwse delta alleen maar afgenomen. In het voorjaar zijn twee Rode spinkrabben aangetroffen in de westelijke Oosterschelde. Dat is opmerkelijk, want het is in de Zeeuwse Delta een zeer zeldzame soort waarvan verondersteld werd dat hij door het geleidelijk opwarmen van het kustwater hier lokaal was verdwenen. Mogelijk zijn de strenge winter en het langdurige koude voorjaar de reden geweest dat enkele exemplaren de Zeeuwse Delta weer hebben gevonden.


Rode spinkrab © Adema (1991

De Rode spinkrab is een krab die rondom de hele wereld in de koudere wateren op het noordelijk halfrond voorkomt: van de Noorse kust, Groenland, New Foundland, Alaska en Japan tot de Barentz Zee. De relatief koele Atlantische wateren van Zuid-Engeland vormen de zuidelijke Europese verspreidingsgrens. Op de noordelijke Noordzee zijn de meeste Nederlandse exemplaren aangetroffen, maar op de kust en met name in de Zeeuwse Delta is het altijd al een zeldzame verschijning geweest. Alleen rond 1981 is er een piek in het aantal waarnemingen in de Oosterschelde geweest en zijn er ook enkele exemplaren in de Grevelingen aangetroffen. Mogelijk door het geleidelijk opwarmen van ons kustwater is hij in de Zeeuwse Delta echter steeds zeldzamer geworden.


Een goed gecamoufleerde Rode spinkrab in de Oosterschelde, 2010 (foto: Peter H. van Bragt)

De Rode spinkrab is een goed te herkennen soort. Zijn rugschild is, bij de in Nederlandse kustwateren aangetroffen exemplaren, maximaal 54 mm lang. Het is een stevige krab, met een langgerekt driehoekig rugschild, met een afgeronde basis en vijf paar relatief lange poten. Het rugschild is zoals zijn naam al doet vermoeden rood tot roodbruin. Karakteristiek zijn de vleugelachtige vergroeiingen aan de zijkant van zijn rugschild, vlak achter zijn ogen. Het probleem bij het herkennen van de Rode spinkrab is echter dat hij zich vaak goed heeft gecamoufleerd met een scala aan hydroïdjes, sponzen en mosdiertjes waardoor hij volledig opgaat in zijn leefomgeving en dus lastig door sportduikers is waar te nemen.


Kenmerkende vleugels aan zijkant van rugschild (foto: Peter H. van Bragt)

De rode spinkrab is een niet-kieskeurige alleseter: wieren, wormen, zeesterren, mosdiertjes, andere kreeftachtigen en diverse andere zeedieren staan op zijn menukaart. Het is een typische soort van de koude noordelijke wateren die wat zijn verspreiding betreft steeds verder naar het noorden aan het opschuiven is. In diepere zeeën, hij komt tot ruim 500 meter diepte voor, is de watertemperatuur stabieler en blijven de noordelijke soorten langer gevestigd. Het zijn juist de ondiepe kuststroken waar de temperatuursveranderingen sneller zichtbaar worden. De zuidelijke soorten rukken op naar het noorden en de noordelijke soorten verdwijnen gestaag, omdat in een gemiddelde winter het zeewater hier zelden nog echt langdurig koud wordt. In de zomer warmt het zeewater bovendien meestal ook sneller op. Het geleidelijk verdwijnen van de Rode spinkrab van onze kust en het sporadisch terugkomen na een strenge winter, zoals die van dit jaar, is daar een typisch voorbeeld van.Buiten is het nu meer dan dertig graden en terwijl ik dit natuurbericht schrijf, gaan mijn gedachten terug naar het koude voorjaar. Alleen al de gedachte daaraan geeft het mij een beetje verkoeling.Toegevoegde waarneming Stichting Anemoon: in het weekend van 3 Juli is in de westelijke Oosterschelde een derde Rode spinkrab van 2010 door sportduikers waargenomen.

Tekst en foto’s: Peter H. van Bragt, stichting Anemoon
Tekening: Uit Krabben van Nederland en België (1991), J.P.H.M. Adema