Zoetwaterneriet

Soorten

Zoetwaterneriet

Theodoxus (Theodoxus) fluviatilis fluviatilis

(Linnaeus, 1758)

Zoekbeeld

Zoetwater-huisjesslak. Tot 9,5 mm, meestal kleiner. Met bruine of paarslila lijnen en vlekken op een grijswitte tot gele ondergrond. Ovaal-langgerekt, vrijwel glad horentje van 2-3 windingen. De laatste sluit de voorgaande in. Mondopening halfrond met brede eeltplaat. Operculum halfrond, oranje, met vleugelvormig uitsteekseltje. Leeft in bewogen water, vroeger algemeen in rivieren en het IJsselmeer. tegenwoordig afgenomen.

Te verwarren met

Onmiskenbaar qua vorm en patroon.

Kenmerken

Afmetingen: H. 6, B. 9,5 mm.
Schelpkleur: Grijswitte tot geelachtige ondergrond met een zeer variabele tekening van donkerbruine of paarslila lijnen en vlekken, waaronder driehoeken, ruiten, kleurbanden en andere patronen.

Schelpvorm: Ovaal-langgerekt horentje met 2 tot 3 windingen, waarvan de laatste verreweg het grootst is en de voorgaande insluit. De top steekt niet of nauwelijks boven de laatste winding uit. De naad tussen de windingen is zeer ondiep. De mondopening is halfrond, met een brede eeltplaat aan de binnenzijde (spilzijde), die deels over de laatste winding heen zit. Geen navel. In de mond zit een halfrond, oranje operculum, met een opvallend vleugelvormig uitsteekseltje.
Sculptuur: Alleen groeilijnen, verder meestal geen duidelijke sculptuur, soms vage groeven.

Habitat en ecologie

Zoet water. Kan ook in brak water voorkomen, in Nederland echter uiterst zelden. Voonamelijk in zuurstofrijk, sterk bewogen stromend of door golfslag in de oeverzone bewogen water. De dieren leven op hard substraat: basalt- en andere stenen, oude schelpen, nu en dan op hout.

Areaal en verspreiding

Europa. In de Oostzee in brak water. In Nederland vroeger algemeen in het IJsselmeer en aangrenzende randmeren en in de grote rivieren. De laatste decennia achteruitgegaan. Nog wel in meren in de Vechtstreek en andere min of meer geïsoleerde wateren.

Literatuur

Gittenberger, E., A.W. Janssen , W.J. Kuijper, J.G.J. Kuiper, T. Meijer, G. van der Velde & G.A. Peeters, 1998. De Nederlandse zoetwatermollusken. Recente en fossiele weekdieren uit zoet en brak water. - Nederlandse Fauna 2. Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, KNNV Uitgeverij & EIS-Nederland, Leiden. 288 pp 288 pp.